Wielkopolskich Samorządów

Spotkanie w formule on-line 28 lutego godz. 18.00

Spotkanie było kolejną z serii konsultacji, które pozwoliłyby doprecyzować rządowe propozycje rozwiązań mających na celu usprawnienie podejmowania decyzji przez JST, w obliczu wyzwań wywołanych przez wojnę na Ukrainie. Była to również okazja na zaprezentowanie propozycji rozwiązań przez gminy i powiaty, które już podjęły konkretne działania w tej sprawie.

Podobnie jak w formule Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego Stronę rządową reprezentował Wiceminister MSWiA Paweł Szefernaker, a samorządową Pełnomocnik ds. Legislacji ZMP Marek Wójcik.
Aby uzyskać odpowiedzi na najistotniejsze pytania, w spotkaniu po stronie rządowej udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Na początku spotkania Pan Marek Wójcik przypomniał, że zgodnie z przyjętą formułą spotkania, sporządzona została i przekazana stronie rządowej lista licznych pytań i wątpliwości związanych z realizacją zadań wynikających z napływającymi do naszego kraju uchodźcami. Aby efektywnie odpowiedzieć na te pytania, strona rządowa zadeklarowała ustosunkowanie się do wątpliwości w trybie pilnym (1 marca) na piśmie, co spotkało się z uznaniem i akceptacją.

W dalszej części konsultacji przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych przedstawili rekomendacje związaną z postępowaniem dotyczącym samorządowych partnerstw z JST z Białorusi i Rosji. MSZ rekomenduje w tej sprawie zerwanie takich stosunków, informując o tym dotychczasowych partnerów.

I. SPECUSTAWA

Najistotniejszym elementem spotkania, było naszkicowanie przez stronę rządową założeń specjalnej ustawy, która umożliwiłaby odpowiednio realizować zadania, które pojawiają się w miarę napływu uchodźców. Jak poinformowali przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, projekt rozwiązania legislacyjnego powinien być znany już 1 marca i zostanie on przedstawiony stronie samorządowej w celu nakreślenia ewentualnych uwag. Celem rozwiązania jest możliwość zagospodarowania wszystkich kluczowych aspektów wynikających z nowej, wyjątkowej sytuacji:

Statut uchodźcy
Na podstawie specustawy osoby przybywający na teren RP z terenu objętego wojną (bez względu na to czy mają obywatelstwo ukraińskie, czy np. jako studenci są obywatelami innego kraju), w momencie przekroczenia granicy (stempel w paszporcie) uzyskają statut uchodźcy, co nie będzie już wymagało potwierdzenia w centrum recepcyjnym. Ze względu na stały napływ takich osób, rozwiązanie to znacznie ułatwi przyjęcie i ulokowanie przyjezdnych. Statut taki osiągną również osoby, które przebywały jak dotąd np. w celach zarobkowych na terenie
Polski i skończy im się okres uprawnionego pobytu na terenie naszego kraju (w obliczu braku możliwości wyjazd na Ukrainę).

Finansowanie zadań
Podczas spotkania przypomniane zostało stanowisko Krajowej Rady RIO w sprawie możliwości wykorzystania przez samorządy środków pochodzących z rezerwy na zarządzanie kryzysowe na wydatki związane z kryzysem uchodźczym będącym następstwem ataku Rosji na Ukrainę. Ponadto kwestie potwierdzi i rozszerzy przygotowywana specustawa (dotyczyć ma to zarówno działań wewnętrznych, jak i zewnętrznych związanych z pomocą).

Realizacja dodatkowych zadań oświatowych
Samorządy lokalne wielokrotnie podkreślały, że ze względu na przyjęcie wielu dzieci i młodzieży, wzrastać będą zobowiązania organizacyjne oraz wydatki na realizację zadań oświatowych. W ramach specustawy przygotowywane są rozwiązania umożliwiające finansowanie zajęć dla nowych mieszkańców. Środki na ten cel będzie można kierować z rezerwy subwencji oświatowej, która zostanie w tym celu zwiększona (na podstawie danych pochodzących z SIO). Po przyjęciu rozwiązań legislacyjnych, resort Edukacji będzie się starał przekazać środki możliwie szybko.
Rozwiązania w specustawie mają dotyczyć również pokrycia wydatków związanych z dowożeniem do szkół oraz opieki przedszkolnej.

Opieka zdrowotna
Specustawa ma również na celu finansowanie wszelkich usług medycznych wykonywanych na rzecz uchodźców od 24 lutego na terenie Polski. Zadania te dotyczą zarówno opieki POZ, lekarzy rodzinnych oraz opieki nocnej i świątecznej, za które płacić będzie NFZ. Przy okazji referowania tych założeń, Wiceminister Zdrowia Waldemar Kraska zwrócił się z prośbą, aby w przypadku organizacji zbiórek nie zbierać leków, co może nie być realizowane z odpowiednią dbałością i kontrolą.

Zatrudnienie i opieka społeczna
Na podstawie specustawy ma być również maksymalnie ułatwiona i uproszczona zasada zatrudnienia osób przybyłych do Polski. Po zmianach legislacyjnych, każdy kto wjedzie do naszego kraju, będzie uprawniony do podejmowania pracy. Po zatrudnieniu niezbędne będzie poinformowanie o tym fakcie przez zatrudnionego, właściwego powiatowego urzędu pracy. Działania Rządu będą również nakierowane na zatrudnienie kobiet, które stanowią większość osób pojawiających się w Polsce w konsekwencji konfliktu zbrojnego. Ponadto specustawa pozwoli na przekazywanie dodatkowych środków z Funduszu Pracy na m.in. organizowane przez JST roboty interwencyjne.

II. INNE PROBLEMY ORGANIZACYJNE

• Poruszone zostały kwestie goszczenia uchodźców na kwaterach prywatnych – strona rządowa nie rekomenduje tego rodzaju działania, sugerując rozbudowę lokalizacji uchodźców opartej na bazie hoteli, pensjonatów i innych lokali, które mogą zasilić system na podstawie umów z wojewodami, co pozwoli również na rozliczanie kosztów. Kwatery zorganizowane są łatwiejsze do zweryfikowania, pozwalają zadbać o odpowiedni komfort, zdrowie i bezpieczeństwo przybyłych. Przyjęcie na kwatery prywatne jest naturalnie godnym pochwały odruchem serca, niemniej jednak powinny one być dobrze przemyślane i oferowane raczej osobom bliżej znanym. Strona samorządowa zauważyła brak możliwości rozbudowy oferty bazy noclegowej opartej o hotele i pensjonaty na terenach wiejskich. Biorąc pod uwagę ów fakt, strona samorządowa zaproponowała wypracowanie swego rodzaju standardów postępowania w przypadku tworzenia i realizacji gościny w kwaterach prywatnych, co z pewnością ułatwi odpowiednią opiekę nad przybyłymi.

• Strona samorządowa zauważyła pojawiający się problem braku informacji na temat osób przybywających do JST, co wiąże się z aktualnym systemem odprawy granicznej, który jest jednoznaczny z uzyskanym statusem uchodźcy. Brak wiedzy i odpowiedniej, legalnej rejestracji, nie pozwala na lokalne zaplanowanie opieki zdrowotnej, edukacji, opieki społecznej czy ułatwienia w znalezieniu pracy. Przedstawiciele strony rządowej poinformowali, że przygotowywane rozwiązanie prawne pozwoli na efektywne uzyskiwanie takich danych, aby samorządy nie były zaskakiwane tym faktem.

• Strona samorządowa jest także zainteresowania ustandaryzowaniem sposobu pakowania i opisywania darów i paczek, aby móc zwiększyć szansę na dotarcie do adresatów (np. JST partnerskich na Ukrainie). Aktualnie trudno zagwarantować taką możliwość, ponieważ system dystrybucji będzie opierał się o magazyny wojewódzkie (organizowane przez wojewodów) oraz centralny magazyn w Lublinie (zarządzany przez Agencję Rezerw Materiałowych). Sekretarz Marek Wójcik powtórzył po raz kolejny postulat możliwości organizacji dodatkowych 3 magazynów organizowanych przez samorządy lokalne, co w jego opinii mogłoby usprawnić system dystrybucji.

Na tym spotkanie zakończono, planując kolejne posiedzenie na środę 2 marca.

Ustalenia najistotniejsze:

Samorządy otrzymają w najbliższym czasie na piśmie:
– podsumowanie szczegółowych zasad finansowania opieki zdrowotnej dla przybyłych do Polski w wyniku konfliktu (po spotkaniu z NFZ i MZ 28.02.22)
– podsumowanie szczegółowych zasad finansowania oświaty dla przybyłych do Polski w wyniku konfliktu (po spotkaniu z MEN 1.03.22)
– odpowiedzi na pytania bieżące na piśmie (pytania sformułowane przez stronę samorządową i przedłożone na spotkaniu 28.02.22)
– propozycję treści specustawy