Wielkopolskich Samorządów

Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbyło się w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji 24 października 2024 roku. Obradom ze strony samorządowej współprzewodniczył Prezydent Sosnowca i przedstawiciel Związku Miat Polskich Arkadiusz Chęciński, a ze strony rządowej Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański. Prezentacji wielu zagadnień zajął się Sekretarz strony samorządowej Marek Wójcik.

Informacja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat dokumentu „Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo. Kompleksowa i odpowiedzialna strategia migracyjna Polski na lata 2025–2030”

Zagadnienie to przedstawił Dyrektor Departamentu Spraw Międzynarodowych i Migracji MSWiA Paweł Dąbrowski. Jak zostało stwierdzone, podstawą prawną dla ww. strategii, są dwie procedowane ustawy – Ustawa o określeniu dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom i Ustawa o instytucjach rynku pracy. Ponadto w zaawansowanej formie jest ustawa tzw. „Niebieska karta”, która została już zaopiniowana przez stronę samorządową. Dyrektor Departamentu poinformował o zakresie zadań i obowiązków, które będą dotyczyć samorządów, w dużej mierze związanych z integracją migrantów, którzy pojawią się w naszym kraju oraz ich dostępu do rynku pracy.

Informacja Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat prac na wprowadzeniem systemowych zmian w gospodarce odpadami, w tym rozszerzonej odpowiedzialności producenta

W tym punkcie głos zabrał Sekretarz Marek Wójcik. Przypomniał zgromadzonym, że temat ten powraca od wielu miesięcy na obradach i strona samorządowa oczekuje od Ministerstwa Klimatu i Środowiska sprawozdania z pracy Zespołu doradczego do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami, który realnie nie został przedstawiony. Strona samorządowa negatywnie odniosła się do prac związanych z systemowymi rozwiązaniami dot. gospodarki odapadami. Z uwagi na ten fakt, Sekretarz zaprosił stronę rządową do udziału w pracach Zespołu do Spraw Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST, gdzie strona samorządowa będzie oczekiwała przedstawienia aktualności prac zwiazanych z wprowadzeniem systemowych zmian w gospodarce odpadami, w tym rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Pan Marek Wójcik poinformował również, że przesunięcie wprowadzenia systemu kaucyjnego o 6 miesięcy nie satysfakcjonuje strony samorządowej i przypomniał, że strona samorządowa oczekuje wprowadzenia najpierw ROP, a potem systemu kaucyjnego (najszybciej od stycznia 2026 roku), co w świetle licznych argumentów jest najlepszym rozwiązaniem ze względu na koszty realizacji całego systemu.

W nawiązaniu do powyższych stwierdzeń, głos zabrał Wiceminister Klimatu i Środowiska Mikołaj Dorożała oraz przedstawiciele resortu, którzy stwierdzili pełną otwartość na przeniesienie dyskusji na temat przyszłości systemu gospodarki odpadami i ROP-u na forum prac Zespołu do Spraw Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST. Przedstawiciel Departamentu Gospodarki Odpadami zauważył, że rzeczywiście aktualnie trwa spór na temat przyszłego ustroju gospodarki odpadami opakowaniowymi. Spór jest o to, czy ma być wielu operatorów systemu ROP czy jeden, czy ma być realiowany przez sektor publiczy, czy może zostać powierzony sektorowi prywatnemu. Ponadto wewnątrz w resorcie rozważane są pewne, dość daleko idące zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jednak na razie do momentu skonkretyzowania, ich kształt nie będzie jeszcze przedstawiany.

W nawiązaniu do powyższej wypowiedzi Współprzewodniczący Chęciński zauważył, że obliczu wewnątrzresortowego sporu, warto sięgnąć po rozwiązania już opracowane przez stronę samorządową, co być może ułatwi Ministerstwu podjęcie decyzji. Takie propozycje mogłyby być zaprezentowanie podczas spotkania z Minister Klimatu i Środowiska, o które strona samorządowa od wielu miesięcy zabiega. Sekretarz Marek Wójcik dodał, że Zespół powołany przez Ministerstwo funkcjonuje od 3 lat, po zmianie Rządu od roku, a efektów i konkluzji nie widać. Czas jednak nie stoi w miejscu, a obowiązki samorządów związane m.in. z poziomami recyklingu obowiązują, a na kształt obowiązującego systemu nie mamy wpływu. Jednocześnie Sekretarz Wójcik zaproponował, aby na najbliższym posiedzeniu Zespołu do Spraw Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST przedstawiciel MKiŚ odniósł się do samorządowej propozycji funkcjonowania systemu ROP.

W tym temacie głos zabrał również członek Zespołu doradczego do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami i Dyrektor ZGW RP Leszek Świętalski. Podkreślił on po raz kolejny potrzebę napisania Ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminie na nowo, ponieważ aktualna, wielokrotnie nowelizowana, jest już nieczytelna i niefunkcjonalna. Z szacunków wynika, że od 5-10% mieszkańców nie płaci za gospodarowanie odpadami, co też należy zmienić.

Kwestia przywrócenia sejmikom województw kompetencji w zakresie Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Tematyka po raz kolejny została zaprezentowana przez stronę samorządową, jako postulat decentralizacyjny, zakładający powrót do rozwiązań ustawowych z 2001 roku. Marszałek Województwa Śląskiego stwierdził, że samorządy województwa, ustawowo zobowiązane do realizacji zadań, nie posiadają pełni praw do zarzadzania Funduszami. Przywrócenie podmiotowości w tej kwestii, pozwoli również na lepsze zarządzanie Funduszami oraz realizację zadań, które aktualnie mocno ewaluują, skupiając się m.in. na wyzwaniach związanych ze zmianami klimatycznymi.

Wiceminister Klimatu i Środowiska Mikołaj Dorożała stwierdził, że rozumiejąc argumentację strony samorządowej, aktualne wyzwania, dotyczące chociażby realizacji programów Czyste Powietrze, czy Mój Prąd, wymagają pewnych elementów centralnego zarządzania. Resort uważa, że reprezentacja w radach nadzorczych Funduszy, jest efektem balansu i samorządy regionalne są tam reprezentowane. Na ten moment stanowisko MKiŚ zakłada utrzymanie aktualnego rozwiazania prawnego, które w opinii resortu gwarantuje osiągnięcie najlepszych efektów w realizacji ważnych programów wpływajacych na poprawę jakości środowiska naturalnego. Jednoczenie Ministerstwo jest otwarte na dyskusję na temat poprawy efektywności zarządzania, jednak w aktualnym stanie prawnym.

Finanse samorządów lokalnych

W tej części dyskusji głos zabrała Wiceminister Finansów Hanna Majszczyk, która zwróciła się z prośbą do strony samorządowej o pilne zaopiniowanie projektów legislacyjnych dotyczących finansów samorządowych. Kwestia dotyczy przedłużenia poluzowanych reguł fiskalnych do roku 2029, czyli zmiany pewnych zapisów w Ustawie o finansach publicznych oraz projektu podziału dodatkowych środków na rok 2024, co będzie się wiązało z nowelizacją tzw. ustawy okołobudżetowej. Obie propozycje, zaopiniowane przez stronę samorządową, będą mogły znaleźć się w programie obrad Sejmu 6 – 8 listopada, co pozwoli na w miarę szybkie ich przyjęcie. Pani Wiceminister zaproponowała wyrażenie opinii w trybie obiegowym, aby już w czwartek (24 października), podczas posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów można było projekty przyjąć i nadać im bieg. Przedstawiciele strony samorządowej zwrócili się z prośbą o szybkie przekazanie przez MF propozycji legislacyjnych, aby móc na tej podstawie dokonać oceny. Samorządowcy podkreślili, że ww. działania mają aktualnie absolutnie priorytetowy charakter, ponieważ wprowadzone nowelizacje pozwolą efektywnie planować budżety na przyszły i kolejne lata. Po uzgodnieniu i zaplanowaniu bezwłocznych działań, Wiceminister Majszczyk poinformowała, że dodatkowe środki przewidziane dla JST w 2024 roku (w wysokości 10 mld zł) popłyną na konta samorządów, na podstawie nowelizacji ustawy okołobudżetowej. Do tego czasu przekazanie środków z bieżących subwencji odbędzie się szybciej, tak aby dopływ kwot mógł mieć miejsce na początku listopada br.

Projekt ustawy o Radzie Ministrów oraz niektórych innych ustaw

Ten pakiet rozwiązań prawnych zakłada m.in. powrót do zasady powoływania komisarza przez Prezesa Rady Ministrów, w wypadku niemożności pełnienia funkcji przez wójta, burmistrza lub prezydenta. Strona samorządowa zaopiniowała negatywnie to rozwiązanie, oceniając dotychczasowe rozwiązanie (ustalone w maju 2024 roku), które zakłada przejęcie obowiązków przez pierwszego zastępcę i pełnienie ich do czasu wyborów.

W tzw. sprawach różnych przedstawiciele korporacji wystąpili z indywidualnymi propozycjami:

• Prezes Unii Miasteczek Polskich Grzegorz Cichy zaproponował utworzenie biura prawnego przy KWRiST, które wspierałoby stronę samorządową w działaniach bieżących;
• Starosta Jan Grabkowski zwrócił uwagę na problem osobistej kompetencji starosty w podpisywaniu i zatwierdzaniu tymczasowej organizacji ruchu. Działanie to nie może być scedowane na innych pracowników. W dużych ośrodkach miejskich i powiatach, gdzie realizowanych jest wiele inwestycji, jest to kłopotliwe i absorbujące. Starosta ponowił także apel o zainteresowanie się problemem kwestionowania przez Komisję Europejską wymiany źródeł ciepła ze starych piecy na instalacje gazową. Aktualnie w ramach działań samorządów
  jest to najbardziej ekonomiczny sposób walki z tzw. kopciuchami, jednak może okazać się nieskuteczny, jeżeli tego rodzaju piece gazowe będą kwestionowane
• Przedstawiciel Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych Jacek Gursz zwrócił uwagę na coraz powszechniej występujące w przestrzeni publicznej paczkomaty, które nie podlegają opodatkowaniu oraz jakimkolwiek większym regulacjom. Wprowadzenie odpowiednich przepisów mogłoby ograniczyć ich występowanie, które często nie wpisujące się dobrze w przestrzeń publiczną.

W dalszej części spotkania strona samorządowa wyraziła zgodę na:

• upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie standardów opieki sprawowanej nad dziećmi w wieku do lat 3,
• upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie udzielania pomocy publicznej oraz pomocy de minimis na przedsięwzięcia realizowane w ramach inwestycji „Przyspieszenie procesów transformacji cyfrowej ochrony zdrowia poprzez dalszy rozwój usług cyfrowych w ochronie zdrowia” objętej wsparciem ze środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności
• upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu projektu ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym
• tryb obiegowy KWRiST do projektu rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy na naprawienie szkód spowodowanych przez powódź z września 2024 r. w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027
• upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie doręczania kart powołania do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny
• upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa obywateli do wydania opinii wiążącej do projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie „Rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej na lata 2025 – 2028”.

Strona samorządowa zaopiniowała pozytywnie następujące projekty:

1. Projekt Koncepcji Rozwoju Kraju 2050 (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej)
2. Projekt ustawy o zmianie ustawy o repatriacji oraz niektórych innych ustaw (UD132) (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)
3. Projekt ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (UC59) (Ministerstwo Infrastruktury)
4. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy
5. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (UD141) (Ministerstwo Rozwoju i Technologii)
6. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych (Ministerstwo Rozwoju i Technologii)
7. Projekt ustawy o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych (Ministerstwo Cyfryzacji)
8. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego
9. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach
10. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (MZ 1714)
11. Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wyeliminowania nieprawidłowości w systemie wizowym Rzeczypospolitej Polskiej (Ministerstwo Spraw Zagranicznych)
12. Projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu inwestycji w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności kwalifikujących się do objęcia wsparciem o charakterze bezzwrotnym oraz w ramach, których wsparcie zwrotne przyznawane w formie pożyczki może podlegać umorzeniu ( Nr 113)
13. Projekt „Programu Rozwoju Roztocza – Województwo Lubelskie” (Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego)
14. Projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (nr UD41) (Ministerstwo Klimatu i Środowiska)
15. Projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (UC23) (Ministerstwo Klimatu i Środowiska)
16. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie gotowości obronnej państwa (Ministerstwo Obrony Narodowej)
17. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa realizowanych przez organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego i przedsiębiorców (Ministerstwo Obrony Narodowej)
18. Projekt ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy (Ministerstwo Klimatu i Środowiska)